| « مجموعه پوستر 1 درباره وهابيت (تاريخچه ، آشنايي با سلفي گري ، حاميان مالي،عقايد كلامي) | مساله تجسيم (قائل به جسماني بودن خداوند متعال) » |
بسم الله الرحمن الرحيم
در مطالب پيشين بررسي كرديم كه تاريخچه وهابيت به دهه هاي نخستين صدر اسلام باز مي گردد ، حال سوال اين است چگونه مكتب وهابيت در زمان ابن تيميه رشد ننمود اما در زمان محمد بن عبدالوهاب كه از نظر دانش و قدرت قلم در سطح پايين تر ابن تيميه قرار داشت رشد چشمگيري كرد تا حدي كه بخش شرقي عربستان را فرا گرفت؟ اين گسترش تا جايي پيش رفت كه زائر خانه خدا بايد از نظر عقيدتي و رفتاري ، تابع مكتب وهابي و فقه حنبلي باشد. علت اين تفاوت چيست؟
اگر بخواهيم كوتاه پاسخ دهيم بايد بگوييم كه ابن تيميه در شام و مصر ظهور كرد1 اما محمد بن عبدالوهاب در منطقه نجد. در زمان ابن تيميه محدثين و متكلمين فراواني وجود داشت كه با عقايد او مخالفت و مبارزه كردند اما مردم نجد همه مقلد و بدور از فرهنگ اسلامي بودند. بنابراين محمد بن عبدالوهاب توانست عقايد ابن تيميه را احيا و آن را گسترش دهد.
اين كوتاه ترين پاسخي بود كه مي شد در برابر اين پرسش داد. اما اگر بخواهيم بيشتر در اين باره مطالعه كنيم بايد به چند نكته توجه كرد:
1. سطح علمي
ابن تيميه در شهر حران متولد شد اما در دمشق ظهور پيدا كرد. در آن زمان دمشق مركز علم و دانش بود. دمشق جايگاه بزرگ فرهنگي را به عهده داشت و در كنارش مصر حضور علماي بزرگ را در خود داشت. آن چنان بزرگ كه ابن تيميه به محض افشاي افكار و عقايد خود با مخالفت علما مواجه شد.
با انتشار و دست نكشيدن ابن تيميه از عقايد خود مجلسي با حضور قضات در دمشق برگزار شد و وي را زنداني كردند، سه سال زندان، تبعيد و در آخر هم در زندان درگذشت و افكار و عقايدش به بوته فراموشي سپرده شد.
اما محمد ابن عبدالوهاب در منطقه نجد كه از نظر سطح علمي بسيار پايين و امي و بي سواد بودند ظهور پيدا كرد. در آن زمان اعراب بياباني در آن منطقه بودند كه هيچ آگاهي از كتاب و سنت نداشتند، در واقع سطح آگاهي هاي آنها به شنيده ها معطوف مي شد. به طوري كه شبهات آنها به سرعت در ميان عوام گسترش پيدا كرد.
در طول تاريخ هر منطقه اي زير پوشش علما و دانشمندان آگاه بوده است، از اين آفات مصون مانده است.2
2. موقعيت جغرافيايي
ابن تيميه در زمان جنگ هاي صليبي مسيحيان و هجوم مغول ها به سرزمين هاي اسلامي ظهور پيدا كرد. در چنين زمان خطيري كه نياز به وحدت مسلمانان احساس مي شد ابن تيميه دست به نشر افكار خود زد.3 و طبيعتا با مخالفت شديد علماي ديني مواجه گرديد.
درحاليكه محمد بن عبدالوهاب در زمان منازعات شديد قبايل نجد ظهور پيدا كرد. او از اين موقعيت ها كمال استفاده را انجام داد و پيماني با آل سعود بست كه آنها از افكار وي حمايت كنند و او نيز پيروان خود را براي كشورگشايي در اختيار آنان قرار دهد.2
3. فريب نيروهاي مذهبي
ابن تيميه هر شخصي را كه مخالف آراء او باشد را مشرك خواند - بخصوص مسلمانان را به خاطر اعتقاد به توسل و شفاعت- اما محمد بن عبدالوهاب با روشي مرموزانه و انتساب دادن كفر و شرك به مسلمانان ، نيروهاي مذهبي را وارد ميدان مبارزه كرد. شركت كنندگان در اين جنگ ها به قصد قربت و ارضاء غريزه معنوي خود به اين درگيري ها دامن مي زدند.4و5
4. حمايت ها
محمد بن عبدالوهاب حمايت و پشتيباني انگليس را زماني داشت كه انگليس و عثماني با يكديگر در رقابت و تقابل بودند. انگليس براي ايجاد تفرقه و تضعيف دولت عثماني وي را پرورش داده و با ابن سعود تلفيق كرد. اين حمايت ها و پشتيباني ها راه را براي گسترش وهابيت هموار كرد.5
تهيه شده توسط نويسنده وبلاگ بيراهه
منابع:
1. سبحانی جعفر، درس نامه نقد وهابیت، محقق: مرتضی محیطی، موسسه دارالاعلام لمدرسه اهل البیت، قم 1396، ص43.
2. وهابیت بر سر دو راهی، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، مدرسه الامام على بن ابى طالب(علیه السلام)، قم، 1390، ه ش، چاپ شانزدهم، ص 80.
3. نقدى بر افکار ابن تیمیه ، على اصغر رضوانى، نشر مشعر،ص 56.
4. نمونه اي از اين سياست را مي توان در گروه «جُندالله» به سرپرستي عبدالمالك ريگي مشاهده كرد.
5. احمد علی خسروی، بررسی وهابیت و ریشه های تاریخی وهابیگری، تحسین، قم، 1380، ص105.
موضوعات: علل پيدايش وهابيت
فرم در حال بارگذاری ...